Aguino - Perlunes

Textos:
-El alma en pena.
-Última páxina.






Aguino :-
Ayunt. de Somiedo y felig de Santiago de Aguino; SIT. en un llano al SO, de la Pola, y bañado por un riach, que descendiendo de los altos de Perlunes y sitio del Páramo, pasa á reunirse al r. Puerto.- Madoz 1845-1850.-

El alma en pena
En camino de Santiago iba un alma peregrina , una noche tan oscura que ni una estrella lucía; por donde el alma pasaba, la tierra se extremecía. Arrimóse un caballero á la ventana y decía. - Si eres cosa del demorgo, de aquí te exconxuraria; si eres cosa deste mundo, dirásme lo que querías- No soy cosa del demorgo, conxurarime non debías; soy un alma pecadora que para Santiago diba; hallara un río muy fondo y pasarlo non podía. - Arrímate á los rosarios que rezaste en esta vida... - ¡Ay de mí, triste, cuitada, que ninguno non tenía! - Arrímate á los ayunos que ficiste en esta vida.. ¡Ay, de mí triste, cuitada , que nunca ayunado había! - Arrímate á las limosnas que fieciste en esta vida - ¡Ay, de mí, triste , cuitada que ninguna fecho había - Las velas de la Victoria que en mi casa las tenía- Púnsolas á la ventana , tanto como el sol lucían; púnsolas á la ventana y el alma siguió su vía. Volviendo la misma noche de la Santa Romería , venía el alma cantando desta manera decía: "Oh, dichoso el caballero, más dichoso non podía; que por salvar á mi alma, salvó la suya y la mía. - Dirásme , alma pecadora, lo que por Santiago había? - Perdóneme el caballero, decírselo no podía ; que tento el cuerpo en las andas , voy a la misa del día.- Romancero asturiano. Juan Menéndez Pidal 

Última páxina
ESCENA: Cenciella. Un cuerpu metanos l´ escenariu. Supónse que ya un vieyu casón. Sombres. Un montón de botelles frayaes. El cuerpu ta cubiertu per una sábana. El forense gusmia la carne muerta. Nun primer planu Pol. interroga a Pat. Tres ellos, Fot. sol cuerpu. A un llau Pol. 2 saca semeyes.
Pol: ¿Y entós cómo entró?
Pat: ¡Y yo qué sé! Mire…. Yo nun quiero xaréu ¿eh? Y d´esta casona nun sé ná  dende cuantayá…… Güei diome por venir ver cómo taba… y atopé eso (señala pal calabre)… Mire… Nin yo lu punxe, nin yo lu suicidé… ¿Val? 
Pol: Non. Usté dixo qu´esti caserón taba zarráu.
Pat: Ah… ¿Dixe eso?
Pol: (Calteniéndose). Sí… Eso dixo… ¡Cómo entró? Nun hai ñicios de violencia na puerte… El teyáu ta enteru y el suelu ye duru… Repito.. ¿Cómo entró?
¡Y yo qué sé! Mire… A min nun me rompa los cuernos… Yá-y dixe tolo que sé.
Pol:  (Impasible). Repito: ¿Cómo entró?
Pat: ¡¡Xuaxús!! Con tantu repito, repito esto va ser un pitorréu… ¡¡Nun sé ná!!
Pol: Por favor, señora… Usté tea tranquila que nun-y vamos facer ná… Tá claro que foi un suicidiu.. Lo único que-y pedimos ye que collabore y un duru pa los probes fiyinos de los policíes solteros…..
Pat: (Sacando una moneda del somantu). Tome: pa esos neños. ¡Qué riquinos son…! 
Pol: (Gárralo y escuéndelo darréu). Bien… Solventada la segunda parte vamos dir cola primera. En prencipiu equí tenemos unes cuantes botelles escachaes…¿Nun les sintió frayar?. El ruiu tuvo que ser bien grande….
Pat: ¿Cómo?
Pol: ¿De grande?
Pat: Sí.
Pol: Asina… (Abre los brazos pa señalar  lo grande que ye… Ella míralu impesionada)
Pat: Muncho eh?
Pol: Sí.
Pat: ¿Y usté nun sintió ná? Tuvo que sentise ´n pueblu.
Pol:  Non… pos nun sentí ná….
Pat: Eso ye mui raro… (Sospechosa)
Pol: ¡Oiga! ¡Xúro-y que…!
Pat: ¿Aú taba usté ayeri a estes hores?
Pol: Xugando al mus.
Pat: ¿Tien pruebes?
Pol: ¿Nun me cree?
Pat: Yo quixera creelu…. pero nun pueo.
Pol: ¡Detetive-fotógrafu Emiliano!
Pol 2: ¿Señor?
Pol: Díga-y a esta muyer ónde taba yo ayeri a estes hores…
Pol 2: Sí… ye verdá… ¿ónde taba usté ayeri a estes hores? Usté nun tien pruebes de que tuviéremos xugando al mus.. ¿Y usté, señora? ¿Ónde taba usté?
Pat: Ah… pos agora que lo diz… Yo tuve xugando al mus con ésti. (Señala pal policía).. Ganélu tres veces….
Pol 2: (Col trunfu na manu). ¿Sólu?
Pat:  ¿Paécen-y poques?
Pol 2: Quiero decir que si taba él sólu……
Pat: Non… tamién taba usté. ¿Nun s´acuerda?
Pol 2: Sí. Tienes razón. ¿Pueo seguir  sacando semeyes?
Pol: Por min como si quier sacar la llingua. (L´otru saca la llingua). Bien, agora que yá ta too esclariao podemos seguir. Diba diciendo qu´esti home foi ayeri cuando se suicidó. ¿Eh?… La so casa ta a venti metros d´equí… ¿Nun vio entrar a naide ´n tol día?
Pat: Bono sí… Agora que faigo alcordanza.. So les cincu la tardi… Sí eso, a les ocho menos cuartu entró  equí ési que ta ehí suicidáu.
Pol: Yá… ¿Y paecíase al que se mató?
Pat: Bono… Dábase-y un aire… Sólo que como se movía…
Pol: Yá, a lo meyor nun ye ´l mesmu… ¡Porque yá  me ta a min cargando que tea ehí tan qietu….
Pat: Estos mozos d´agora son toos unos folgazanes.
Pol: Esti home nun tién dengún documentu.. Sólo unes botelles estrapayaes y unos papelos… ¿Y diz usté que nun vio a naide?
Pat: Nun sé… Ye que yo ayeri taba de vacaciones  pa Mansilla de les Mules.
Pol: ¡¡Toi fartu!! ¡¡¡Fartucu!!! ¡¡¡Usté mete más boles que l´l Severiano Ballesteros!!!
For: (Allevántase). La situación ta clara.
Pol: ¿Sí? (A la patrona). Perdone un cachín..(Al forense). ¿Decíes?
For: Sí hom….. Lo de siempre. Trece botelles de sidra nuna nueche. Dellos chutazos d´heroína. LSD. Unes gotines de Kolza desnaturalizao… Y cuasi de xuru qu´un  yogur caducáu. Un mociquín hipocondríacu y neurasténicu…
Pol: ¿Les dos muñeques?
For: Sí. Como si fuere una xuguetería.
Pat: Qué burrada ¿eh?
For: Sí… Un delirium tremens típicu… Los sos güeyos arremellaos… La so cara como de cristal… Alloriáu.. Pérdida de la conocencia… Y sangre que cai pel suelu como ´l que mexa…..
Pol: Na bacenilla del mundu.
Pat:  Qué coses guapes diz… (Saca un pañuelu toa emocionada y ponse a llorar)… Perdón… Nun pueo facer ná por evitalo… Pasóme  lo mesmo cuandu m´enteraron  de que morriera ési….
For: Bien… El casu ta bien nidiu….¿Eh?
Pol: El to padre tendrálo claro… porque lo que yo… ¿Cómo entró equí?¿Quién yera?¿Por qué se mató?
For: ¿Que cómo entró? Yá taba equí.
Pol: Yá hom… ¿Y dende cuándu? ¿Dende que ficieren la casa?
For: ¿Y por qué non? L´home ye etenru, les cases non. ¿Que quién yera?: Eso ye más fácil. Ehí lu tienes, sigue siendo. ¿Por qué se mató?: Mira los sos güeyos.. Y les sos venes… Anque la rempuesta, lo mesmo que nos llibros… na última páxina. 
Pol 2: (Avérase a ellos). ¿Pueo sacar una semeya? (Ellos asítiense…Al redor del cuerpu.. Acuriósense).
Pol: Señora… ¿Vive daquién con usté?
Pat: Claro… Sí… ¡¡Claro que non!!! Soi soltera y con tres neños… Virxen pa señes….
Pol: ¿Señes? (Otra pose)
Pat: Sí.. Calle Tuexa númeru 6 primera puerta… Entrugue per min… (Otra pose).
Pol: ¿Quier seducime? ¡¡¡Quier seducime!!!
Pol 2: Bono yá ta.
Pol: ¿Sí? Bono. Fáigame  una copia pa enmarcar. Y agora salga fuera y vixile los alredores… A tol que pase a menos d´un kilómetru detiénlu… Ysi se pon tontu pégue-y un tiru… Y si se pon deriyes cálque-y cola porra… ¿Val?
Pol 2: A tope… Recuerdos a toos … Yá vos escribiré.
For: ¿Pue llevantase ´lcalabre?
Pol: Llevántelu… Pa lo que-y va durar de pies…
For: Nun te lo digo por eso…¿Hai depósitu nel pueblu, señora?
Pat: ¿Cómo depósitu? ¿D´agua?
For: ¡¡Non maroma!! ¡¡Non!! ¡¡De calabres!! ¿Hailu? ¿O equí metéis los calabres na nevera como si foren bocadillos de xamón York?
Pat: Pos nun sé… A  min presonalmente ´l xamón York nun me presta…
Pol: Eso ye porque nun lo sabe preparar. ¿Usté cómo lo fai, con xamón York o ensin él?
Pat: Home… Pos agora que lo diz… Nunca me dio por echá-ylo.
Pol: ¿Qué pienses d´esto, Florencio?
For: Na última páxina….
Pat:Agora que caigo…
For: Non… Si esta muyer  va matásenos tovía…
Pol:¿Qué diz?
Pat: Nun sé si m´acordaré… Yera tan pequeña entós… Pasaba muncha fame. Un día vieno ´l cerveceru y tuviemos xugando tola tardi al pingpong y dempués un miércoles perdí un botón y la virxinidá… Esta tardi entré equí y nun había naide.
Pol: ¿Pero qué diz? Ta lloca. Como una teya. ¿Cuándu atopó ´l cuerpu?
Pat: ¿Atopar? Yo enxamás atopé ná. Sólo nuna ocasión atopé un home que me quixo y al que quixe….
Pol: Vamos ver…. ¿Atopólu dempués que nos llamara a nosotros?
Pat: ¿Llamar? ¡Yo nun llamé a naide! ¿Qué quier? ¿Echame les culpes? ¿Matame? Yo taba durmiendo y llegaron esos gorilones uniformaos y sacáronme al patiu. Yo taba desnuda y ellos pegábenme……
Pol: ¡¡Mentiraaaaa!¡Usté ye una trolera! ¡Y agora mesmu va pa comisaría y ellí aplíco-y la llexislación antiterrorista! ¡Y agora deténgola por presuntu siucidiu ´n primer gráu!.-
































































Comentarios

Entradas populares de este blog

Asturias vista por Viajeros siglo XVI -XX

El ñeñu enfermu {Antigüa poesía Asturiana}

Riocaliente (Ardisana)

Coya (Piloña). Fotos antiguas

Playa de Barayo

Manifiesto del Hambre

Entradas populares de este blog

La Esfoyeta (Comedia Asturiana)

Asturias vista por Viajeros siglo XVI -XX

Coya (Piloña). Fotos antiguas